De rechter spreekt : 2-2014
Raad van State vernietigd milieuvergunning grondwaterwinning in habitatgebied te Balen
Een rechtszaak die door VALK werd opgestart. Zie elders in Projecten / PIDPA
Internationaal gerechtshof veroordeelt Japanse walvisvangers
En dan nu het tweede belangrijkste juridisch milieunieuws op wereldvlak.
De zestien rechters van het VN-hof in Den Haag waren niet vatbaar voor de Japanse argumenten dat hun walvisjacht bedoeld is voor wetenschappelijk onderzoek. De rechters stellen dat de wetenschappelijke resultaten niet in verhouding staan tot het aantal gedode dieren en legden een verbod op voor alle walvisjacht in de zeeën rond de Zuidpool.
Sinds 2005 hebben Japanse walvisvaarders daar 3.600 dwergvinvissen geharpoeneerd. In die periode verschenen slechts twee serieuze wetenschappelijke artikels, gebaseerd op de gegevens van negen gedode walvissen.
Japan liet weten teleurgesteld te zijn maar zal zich neerleggen bij de uitspraak. Een eerder dreigement om de Internationale Walvisvaartcommissie (IWC) te verlaten, werd niet uitgevoerd.
Daarmee komt nog geen einde aan de walvisvangst. Noorwegen en IJsland stapten uit de IWC en jagen nog steeds op walvissen.
Het Internationale Hof deed ook geen uitspraak over de Japanse walvisvangst in het noordelijk deel van de Stille Oceaan. Daar heeft Japan ook een ‘onderzoeksprogramma’, al gaat het in dat gebied om kleine aantallen walvissen en andere soorten.
De zestien rechters van het VN-hof in Den Haag waren niet vatbaar voor de Japanse argumenten dat hun walvisjacht bedoeld is voor wetenschappelijk onderzoek. De rechters stellen dat de wetenschappelijke resultaten niet in verhouding staan tot het aantal gedode dieren en legden een verbod op voor alle walvisjacht in de zeeën rond de Zuidpool.
Sinds 2005 hebben Japanse walvisvaarders daar 3.600 dwergvinvissen geharpoeneerd. In die periode verschenen slechts twee serieuze wetenschappelijke artikels, gebaseerd op de gegevens van negen gedode walvissen.
Japan liet weten teleurgesteld te zijn maar zal zich neerleggen bij de uitspraak. Een eerder dreigement om de Internationale Walvisvaartcommissie (IWC) te verlaten, werd niet uitgevoerd.
Daarmee komt nog geen einde aan de walvisvangst. Noorwegen en IJsland stapten uit de IWC en jagen nog steeds op walvissen.
Het Internationale Hof deed ook geen uitspraak over de Japanse walvisvangst in het noordelijk deel van de Stille Oceaan. Daar heeft Japan ook een ‘onderzoeksprogramma’, al gaat het in dat gebied om kleine aantallen walvissen en andere soorten.
Grondwettelijk Hof vernietigt bestuurlijke lus bij Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVb)
Een interessante uitspraak voor milieuverenigingen die wel eens naar de rechtbank trekken. Maar ze vraagt wel enige toelichting.
De Raad voor Vergunningsbetwisting is de Vlaamse administratieve rechtbank die zich buigt over bouwvergunningen en verkavelingsvergunningen. Je kan bij deze instantie terecht om een afgeleverde of geweigerde vergunning aan te vechten.
De bestuurlijke lus is een truukje dat de overheid kon gebruiken wanneer een afgeleverde vergunning werd aangevochten bij de RvVB. De vergunningverlener werd de mogelijkheid geboden om tijdens een geding voor de Raad voor Vergunningsbetwisting een onregelmatigheid in een beslissing te herstellen. Wanneer een vergunning bijvoorbeeld niet inging op één van de bezwaren, kon de overheid dit binnen een bepaalde termijn rechtzetten om vernietiging van de vergunning te ontlopen.
De verenigingen Ademloos en Staten Generaal, bekend van hun weerwerk tegen het Antwerpse BAM-tracé, trokken naar het Grondwettelijk Hof met de bestuurlijke lus als onderwerp.
Het Grondwettelijk Hof oordeelde nu dat deze Vlaamse bepaling afbreuk doet aan de federale regels rond de uitdrukkelijke motivering van bestuurshandelingen nu de bepaling bijvoorbeeld toelaat een beslissing na toepassing van een ‘lus’ alsnog van een motivering te voorzien. Naast de federale bepalingen staat ook het verdrag van Aarhus de bestuurlijke lus in de weg. Adequate toegang tot de rechter veronderstelt namelijk de toegankelijkheid van de tekst mét de redenen en overwegingen waarop het besluit is gebaseerd.
Sinds 1 maart 2014 heeft ook de Raad van State de mogelijkheid een bestuurlijke lus toe te staan. De vraag is dus of deze regeling hetzelfde lot wacht.
De Raad voor Vergunningsbetwisting is de Vlaamse administratieve rechtbank die zich buigt over bouwvergunningen en verkavelingsvergunningen. Je kan bij deze instantie terecht om een afgeleverde of geweigerde vergunning aan te vechten.
De bestuurlijke lus is een truukje dat de overheid kon gebruiken wanneer een afgeleverde vergunning werd aangevochten bij de RvVB. De vergunningverlener werd de mogelijkheid geboden om tijdens een geding voor de Raad voor Vergunningsbetwisting een onregelmatigheid in een beslissing te herstellen. Wanneer een vergunning bijvoorbeeld niet inging op één van de bezwaren, kon de overheid dit binnen een bepaalde termijn rechtzetten om vernietiging van de vergunning te ontlopen.
De verenigingen Ademloos en Staten Generaal, bekend van hun weerwerk tegen het Antwerpse BAM-tracé, trokken naar het Grondwettelijk Hof met de bestuurlijke lus als onderwerp.
Het Grondwettelijk Hof oordeelde nu dat deze Vlaamse bepaling afbreuk doet aan de federale regels rond de uitdrukkelijke motivering van bestuurshandelingen nu de bepaling bijvoorbeeld toelaat een beslissing na toepassing van een ‘lus’ alsnog van een motivering te voorzien. Naast de federale bepalingen staat ook het verdrag van Aarhus de bestuurlijke lus in de weg. Adequate toegang tot de rechter veronderstelt namelijk de toegankelijkheid van de tekst mét de redenen en overwegingen waarop het besluit is gebaseerd.
Sinds 1 maart 2014 heeft ook de Raad van State de mogelijkheid een bestuurlijke lus toe te staan. De vraag is dus of deze regeling hetzelfde lot wacht.
Europees Hof van Justitie veroordeeld Nederland voor niet toepassen habitatrichtlijn
Op 15 mei 2014 werd Nederland veroordeeld voor het niet correct toepassen van de Europese habitatrichtlijn.
Nederland wou de rijkssnelweg A2 verbreden. De verbreding was ook gepland in het Natura-2000-gebied ‘Vlijmens ven, Moerputten en Bossche Broek’.
Door de werken aan de A2 zou 6,7 ha zeldzame blauwgraslanden worden aangetast, o.a. door verdroging en verzuring. Volgens onderzoek zou mogelijk nog meer blauwgraslanden nadelige effecten ondervinden door verhoogde stikstofdeposities afkomstig van de snelweg.
De Nederlandse minister vaardigde op 25 januari 2012 een besluit uit met maatregelen om de impact van het project op het milieu te verminderen. O.a. het herstel van blauwgraslanden elders was als maatregel opgenomen.
Tegen dit besluit werd beroep aangetekend voor de rechter. Het argument was dat de ontwikkeling van nieuw blauwgrasland niet als een mitigerende maatregel kan worden aangemerkt waardoor het oorspronkelijk blauwgrasland mag worden aangetast.
De Nederlandse Raad van State behandelde de zaak.
Volgens deze raad geeft evenwel noch de tekst van de habitatrichtlijn noch de rechtspraak van het Hof uitsluitsel over de vraag op welke wijze dient te worden beoordeeld of de natuurlijke kenmerken van het gebied in kwestie worden aangetast.
Omdat de Raad van State er dus zelf niet uit geraakte vroeg ze een prejudiciële beslissing aan het Europese Hof van justitie. De Raad van State vroeg het Hof van Justitie of het ontwikkelen van een nieuw areaal van een habitattype in dat geval kan worden aangemerkt als een compenserende maatregel als bedoeld in artikel 6, vierde lid, van de habitatrichtlijn.
Het Europese Hof van Justitie behandelde zaak op 15 mei dit jaar. Het Hof verwijst o.a. naar het voorzorgsbeginsel, dat zegt dat de bevoegde nationale instantie de toestemming voor het voorgelegde plan of project moet weigeren wanneer zij nog niet de zekerheid heeft verkregen dat het plan of project geen effecten heeft die de natuurlijke kenmerken van dat gebied zullen aantasten.
Het voorzorgsprincipe houdt in dat de bevoegde instantie er moet voor zorgen dat het project de natuurlijke kenmerken van het Habitatgebied niet aantast. De toekomstige ontwikkeling van een ander blauwgrasland elders is niet voldoende omdat het de negatieve ontwikkelingen langs de A2 niet wegneemt.
Het Hof van justitie wijst er ook op dat dat de eventuele positieve gevolgen van het achteraf tot ontwikkeling brengen van een nieuwe habitat waarmee het verlies aan oppervlakte en kwaliteit van ditzelfde type habitat in een beschermd gebied dient te worden gecompenseerd in de regel onzeker zijn, en dat deze gevolgen hoe dan ook slechts binnen enkele jaren zichtbaar zullen worden.
Het Hof wijst er verder op dat zogenaamde ‘mitigerende maatregelen’ niet mogen gebruikt worden om de beschermingsmaatregelen van de habitatrichtlijn te omzeilen.
De eindconclusie van het Hof is dus dat de voorgelegde plannen, een aantasting van het areaal blauwgrasland met voorziene compenserende maatregelen elders om nieuw blauwgrasland te ontwikkelen, niet door de beugel kunnen en een schending zijn van de Europese habitatrichtlijn.
Dit is een belangrijke uitspraak waarvan ook in Vlaanderen gebruik kan gemaakt worden wanneer nog maar eens een Natura-2000 (Habitat & Vogelrichtlijngebieden samen) gebied wordt aangetast. VZW Natuurpunt zegt er dit in haar beleidsnieuwsbrief mei 2014 over: “Het is duidelijk dat dit arrest zeer relevant is voor Vlaanderen, waar NATURA 2000-gebieden bedreigd worden door o.a. nieuwe wegen en zandontginningen, en waar men de grenzen van de regelgeving regelmatig opzoekt. “
Nederland wou de rijkssnelweg A2 verbreden. De verbreding was ook gepland in het Natura-2000-gebied ‘Vlijmens ven, Moerputten en Bossche Broek’.
Door de werken aan de A2 zou 6,7 ha zeldzame blauwgraslanden worden aangetast, o.a. door verdroging en verzuring. Volgens onderzoek zou mogelijk nog meer blauwgraslanden nadelige effecten ondervinden door verhoogde stikstofdeposities afkomstig van de snelweg.
De Nederlandse minister vaardigde op 25 januari 2012 een besluit uit met maatregelen om de impact van het project op het milieu te verminderen. O.a. het herstel van blauwgraslanden elders was als maatregel opgenomen.
Tegen dit besluit werd beroep aangetekend voor de rechter. Het argument was dat de ontwikkeling van nieuw blauwgrasland niet als een mitigerende maatregel kan worden aangemerkt waardoor het oorspronkelijk blauwgrasland mag worden aangetast.
De Nederlandse Raad van State behandelde de zaak.
Volgens deze raad geeft evenwel noch de tekst van de habitatrichtlijn noch de rechtspraak van het Hof uitsluitsel over de vraag op welke wijze dient te worden beoordeeld of de natuurlijke kenmerken van het gebied in kwestie worden aangetast.
Omdat de Raad van State er dus zelf niet uit geraakte vroeg ze een prejudiciële beslissing aan het Europese Hof van justitie. De Raad van State vroeg het Hof van Justitie of het ontwikkelen van een nieuw areaal van een habitattype in dat geval kan worden aangemerkt als een compenserende maatregel als bedoeld in artikel 6, vierde lid, van de habitatrichtlijn.
Het Europese Hof van Justitie behandelde zaak op 15 mei dit jaar. Het Hof verwijst o.a. naar het voorzorgsbeginsel, dat zegt dat de bevoegde nationale instantie de toestemming voor het voorgelegde plan of project moet weigeren wanneer zij nog niet de zekerheid heeft verkregen dat het plan of project geen effecten heeft die de natuurlijke kenmerken van dat gebied zullen aantasten.
Het voorzorgsprincipe houdt in dat de bevoegde instantie er moet voor zorgen dat het project de natuurlijke kenmerken van het Habitatgebied niet aantast. De toekomstige ontwikkeling van een ander blauwgrasland elders is niet voldoende omdat het de negatieve ontwikkelingen langs de A2 niet wegneemt.
Het Hof van justitie wijst er ook op dat dat de eventuele positieve gevolgen van het achteraf tot ontwikkeling brengen van een nieuwe habitat waarmee het verlies aan oppervlakte en kwaliteit van ditzelfde type habitat in een beschermd gebied dient te worden gecompenseerd in de regel onzeker zijn, en dat deze gevolgen hoe dan ook slechts binnen enkele jaren zichtbaar zullen worden.
Het Hof wijst er verder op dat zogenaamde ‘mitigerende maatregelen’ niet mogen gebruikt worden om de beschermingsmaatregelen van de habitatrichtlijn te omzeilen.
De eindconclusie van het Hof is dus dat de voorgelegde plannen, een aantasting van het areaal blauwgrasland met voorziene compenserende maatregelen elders om nieuw blauwgrasland te ontwikkelen, niet door de beugel kunnen en een schending zijn van de Europese habitatrichtlijn.
Dit is een belangrijke uitspraak waarvan ook in Vlaanderen gebruik kan gemaakt worden wanneer nog maar eens een Natura-2000 (Habitat & Vogelrichtlijngebieden samen) gebied wordt aangetast. VZW Natuurpunt zegt er dit in haar beleidsnieuwsbrief mei 2014 over: “Het is duidelijk dat dit arrest zeer relevant is voor Vlaanderen, waar NATURA 2000-gebieden bedreigd worden door o.a. nieuwe wegen en zandontginningen, en waar men de grenzen van de regelgeving regelmatig opzoekt. “
Raad van State vernietigd milieuvergunning voor Uplace
De goedkeuring voor de inplanting van het grootschalige winkelcomplex Uplace in Machelen was fel omstreden, o.a. omwille van de te verwachten mobiliteitsstroom die het complex op gang zou brengen. De provincie Vlaams Brabant besloot geen milieuvergunning toe te kennen, maar de Vlaamse regering ging daar tegenin. Leefmilieuminister Schauvliege verleende in mei 2012 een milieuvergunning.
De provincie, de steden Leuven en Vilvoorde, de Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace en nog wat organisaties trokken naar de Raad van State. Die dus in mei dit jaar de milieuvergunning vernietigde. Volgens de Raad kon het niet dat in het Uplace-brownfieldconvenant die werd afgesloten voor de bouw- en milieuvergunning werd aangevraagd, al afspraken waren gemaakt over de inhoud van de milieuvergunning.
‘Dit is een belangrijke beslissing voor de mobiliteit in ons land en voor de leefbaarheid van de Vilvoordse handelskern’ reageert Vilvoordse burgemeester Hans Bonte verheugd op de uitspraak.
Zelfstandigenorganisatie Unizo is tevreden, en hoopt dat dit het einde betekent voor nieuwe ‘perifide shoppingcentra’. De initiatiefnemers van Uplace hopen ‘op korte termijn een nieuwe vergunning te verkrijgen’.
De tegenstanders van Uplace hadden ook de vernietiging van de bouwvergunning gevraagd bij de Raad voor Vergunningenbetwisting. Die moeten nu, tot hun opluchting, het dossier dat een uit de kluiten gewassen boekenkast vult, niet meer behandelen. Een bouwvergunning is gekoppeld aan een milieuvergunning, als één van de twee ongeldig is, is ook de andere vergunning waardeloos.
De provincie, de steden Leuven en Vilvoorde, de Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace en nog wat organisaties trokken naar de Raad van State. Die dus in mei dit jaar de milieuvergunning vernietigde. Volgens de Raad kon het niet dat in het Uplace-brownfieldconvenant die werd afgesloten voor de bouw- en milieuvergunning werd aangevraagd, al afspraken waren gemaakt over de inhoud van de milieuvergunning.
‘Dit is een belangrijke beslissing voor de mobiliteit in ons land en voor de leefbaarheid van de Vilvoordse handelskern’ reageert Vilvoordse burgemeester Hans Bonte verheugd op de uitspraak.
Zelfstandigenorganisatie Unizo is tevreden, en hoopt dat dit het einde betekent voor nieuwe ‘perifide shoppingcentra’. De initiatiefnemers van Uplace hopen ‘op korte termijn een nieuwe vergunning te verkrijgen’.
De tegenstanders van Uplace hadden ook de vernietiging van de bouwvergunning gevraagd bij de Raad voor Vergunningenbetwisting. Die moeten nu, tot hun opluchting, het dossier dat een uit de kluiten gewassen boekenkast vult, niet meer behandelen. Een bouwvergunning is gekoppeld aan een milieuvergunning, als één van de twee ongeldig is, is ook de andere vergunning waardeloos.