Villar de Canas: Spaans dorp wil nucleair stort
Een soap over nucleair afval, politiek en kraanvogels
Villar de Canas is een klein dorp in het hart van Castile-La Mancha, op een 120 kilometer van Madrid. Doet de naam La Mancha een belletje rinkelen? Het is in deze streek dat Don Quichote met zijn kompaan Pancho rondtrok en tegen windmolens vocht.
Maar van windmolens is in dit verhaal geen sprake, eerder het omgekeerde. In 2011 plaatste de Spaanse regering een paginagrote advertentie in de kranten. De advertentie kwam in het kort neer op dit: ‘Gezocht: een dorp dat een nucleair kerkhof op zijn grondgebied wil’.
Villar de Canas is een klein dorp in het hart van Castile-La Mancha, op een 120 kilometer van Madrid. Doet de naam La Mancha een belletje rinkelen? Het is in deze streek dat Don Quichote met zijn kompaan Pancho rondtrok en tegen windmolens vocht.
Maar van windmolens is in dit verhaal geen sprake, eerder het omgekeerde. In 2011 plaatste de Spaanse regering een paginagrote advertentie in de kranten. De advertentie kwam in het kort neer op dit: ‘Gezocht: een dorp dat een nucleair kerkhof op zijn grondgebied wil’.
Het nucleair kerkhof was één van de eerste beslissingen van de regering van premier Mariano Rajoy in 2011. Het was de bedoeling dat alle nucleaire afval van het hele land op één centrale plaats zou worden gedumpt. Dan kon Spanje het dure contract met Frankrijk om nucleaire afval in Frankrijk te dumpen, opzeggen en de nucleaire storten vlak aan de Spaanse kerncentrales, die zo goed als vol zaten, opruimen.
In Villar de Canas is geen krantenwinkel. Er zijn eigenlijk omzeggens geen winkels in het kleine dorp. De streek ontvolkte tegen een snel tempo. In het agrarische dorpje woonden in de jaren zestig een 1600 mensen. Nu zijn het er enkele honderden. Zware landbouwmachines hebben het werk van de dagloners overgenomen. Voor boeren was geen toekomst meer. De kinderen gingen studeren in de grote steden en kwamen niet meer terug. Het dorp vergrijsde.
Het scheelde dus niet veel, of in het dorp was nooit iets geweten van de oproep van de regering. Maar Carmen Barco, de medewerkster van de Partido Popular-burgemeester José Maria Saiz, en verwoed krantenleester, had een krantenabonnement. En op zondag, als de post niet kwam, had ze voor haar nieuws een ritje van 10 kilometer naar een ander stadje over. Carmen zag de advertentie.
De burgemeester was snel overtuigd. Villar de Canas stelde zich kandidaat en haalde het radioactieve project binnen. Het was niet zo moeilijk. Naast enkele gemeentes die al een kerncentrale hebben, was er nauwelijks concurrentie. Carmen Barco: ’Ik had gedacht dat er honderden kandidaten zouden zijn. Dat was niet zo’.
Wat ook wel hielp, was dat de belangrijkste vertrouwelinge van de Partido Popular van premier Rajoy, Maria Dolores de Cospedal, niet alleen partijvoorzitter, maar ook minister-president van Castilië-La Mancha was. En er was plaats zat in Villar de Canas. Een 480 inwoners op een oppervlakte van 70,6 vierkante kilometer.
Ook de dorpsbewoners waren mee. Een volksraadpleging was helemaal niet nodig, er was in Villar de Canas weinig tegenstand. Zoals Carmen Barco het formuleerde: ‘Het is geen kerncentrale, gewoon een opslagplaats’. De bereidwilligheid van de dorpsbewoners is natuurlijk ook te verklaren door het prijskaartje dat aan het kernafvalstort hangt. De gouden tijden zouden er aan komen. De Almacen Temporal Centralizado, zoals het project heet, zou het dorp jaarlijks 3 miljoen euro kunnen opleveren, en dat zo’n zeventig jaar lang. Enresa, het staatsbedrijf dat het nucleaire stort zou bouwen, begon met betere wegen naar het dorp aan te leggen. Handig voor de dorpsbewoners, hoewel de betere wegen vooral voor het afvaltransport bedoeld waren.
Plots geraakte ook de buitenwereld geïnteresseerd in Villar de Canas. Het gemeentebestuur kreeg duizenden cv’s toegestuurd van werkloze Spanjaarden. Banken heropenden er kantoren, er kwam een pension, winkels, het schooltje werd opgekalefaterd, en de kerk kreeg een nieuw dak. De dorpsbewoners droomden van een vijfsterren-hotel en een rusthuis voor de dorpsbewoners.
Toen liep het mis.
In Villar de Canas is geen krantenwinkel. Er zijn eigenlijk omzeggens geen winkels in het kleine dorp. De streek ontvolkte tegen een snel tempo. In het agrarische dorpje woonden in de jaren zestig een 1600 mensen. Nu zijn het er enkele honderden. Zware landbouwmachines hebben het werk van de dagloners overgenomen. Voor boeren was geen toekomst meer. De kinderen gingen studeren in de grote steden en kwamen niet meer terug. Het dorp vergrijsde.
Het scheelde dus niet veel, of in het dorp was nooit iets geweten van de oproep van de regering. Maar Carmen Barco, de medewerkster van de Partido Popular-burgemeester José Maria Saiz, en verwoed krantenleester, had een krantenabonnement. En op zondag, als de post niet kwam, had ze voor haar nieuws een ritje van 10 kilometer naar een ander stadje over. Carmen zag de advertentie.
De burgemeester was snel overtuigd. Villar de Canas stelde zich kandidaat en haalde het radioactieve project binnen. Het was niet zo moeilijk. Naast enkele gemeentes die al een kerncentrale hebben, was er nauwelijks concurrentie. Carmen Barco: ’Ik had gedacht dat er honderden kandidaten zouden zijn. Dat was niet zo’.
Wat ook wel hielp, was dat de belangrijkste vertrouwelinge van de Partido Popular van premier Rajoy, Maria Dolores de Cospedal, niet alleen partijvoorzitter, maar ook minister-president van Castilië-La Mancha was. En er was plaats zat in Villar de Canas. Een 480 inwoners op een oppervlakte van 70,6 vierkante kilometer.
Ook de dorpsbewoners waren mee. Een volksraadpleging was helemaal niet nodig, er was in Villar de Canas weinig tegenstand. Zoals Carmen Barco het formuleerde: ‘Het is geen kerncentrale, gewoon een opslagplaats’. De bereidwilligheid van de dorpsbewoners is natuurlijk ook te verklaren door het prijskaartje dat aan het kernafvalstort hangt. De gouden tijden zouden er aan komen. De Almacen Temporal Centralizado, zoals het project heet, zou het dorp jaarlijks 3 miljoen euro kunnen opleveren, en dat zo’n zeventig jaar lang. Enresa, het staatsbedrijf dat het nucleaire stort zou bouwen, begon met betere wegen naar het dorp aan te leggen. Handig voor de dorpsbewoners, hoewel de betere wegen vooral voor het afvaltransport bedoeld waren.
Plots geraakte ook de buitenwereld geïnteresseerd in Villar de Canas. Het gemeentebestuur kreeg duizenden cv’s toegestuurd van werkloze Spanjaarden. Banken heropenden er kantoren, er kwam een pension, winkels, het schooltje werd opgekalefaterd, en de kerk kreeg een nieuw dak. De dorpsbewoners droomden van een vijfsterren-hotel en een rusthuis voor de dorpsbewoners.
Toen liep het mis.
De inwoners van Villar de Canas waren in de wolken. De inwoners van de buurgemeentes niet. Ze verdienden er niks aan, maar zaten wel met de risico’s.
De tegenstand nam snel toe. Bij de regionale verkiezingen verloor Maria Dolores de Cospedal. De gloednieuwe minister-president van Castilië-La Mancha, Emiliana Garcia Page van de concurrerende partij Nieuwe sociaaldemocratie, maakte er zijn missie van de nucleaire opslagplaats tegen te houden.
Er doken verhalen op over onstabiele ondergrond, niet grondig uitgevoerde studies, ligging in aardbevingsgebied.
De tegenstand nam snel toe. Bij de regionale verkiezingen verloor Maria Dolores de Cospedal. De gloednieuwe minister-president van Castilië-La Mancha, Emiliana Garcia Page van de concurrerende partij Nieuwe sociaaldemocratie, maakte er zijn missie van de nucleaire opslagplaats tegen te houden.
Er doken verhalen op over onstabiele ondergrond, niet grondig uitgevoerde studies, ligging in aardbevingsgebied.
In de zomer 2015 kwam Garcia-Page met een meesterlijke zet om de bouw van de nucleaire opslagplaats te counteren. Een beschermd natuurgebied nabij de geplande site werd uitgebreid van 1000 naar 25.000 hectaren. Met als gevolg dat de nucleaire bunker pal in een vogelreservaat zou komen te liggen.
De Partido Popular-burgemeester van Villar de Canas reageerde woedend: ‘We zijn die kraanvogels kotsbeu. Die beesten strijken hier elk jaar twee weken neer en ze beschadigen onze akkers. Het is schandalig’.
Door het politieke getouwtrek belande de bouw van het kernafvalstort in de koelkast. Maar het laatste woord is nog niet gezegd. Verkiezingen in Spanje werden vastgelegd op 20 december 2015, en naargelang de resultaten (nog niet bekend bij het schrijven van deze tekst) kan het alle kanten opgaan. Wordt Villar de Canas opnieuw het slaperige dorpje van weleer, of een overgesubsidieerd luxedorp leunend tegen een nucleair stort. De toekomst zal het uitwijzen.
De kraanvogels moeten wel oppassen. Zoals een dorpsbewoner onlangs in het net weer meer volk trekkend restaurantje tegen een reporter zei: ‘Straks vliegen die stomme kraanvogels de pan in ‘.
De Partido Popular-burgemeester van Villar de Canas reageerde woedend: ‘We zijn die kraanvogels kotsbeu. Die beesten strijken hier elk jaar twee weken neer en ze beschadigen onze akkers. Het is schandalig’.
Door het politieke getouwtrek belande de bouw van het kernafvalstort in de koelkast. Maar het laatste woord is nog niet gezegd. Verkiezingen in Spanje werden vastgelegd op 20 december 2015, en naargelang de resultaten (nog niet bekend bij het schrijven van deze tekst) kan het alle kanten opgaan. Wordt Villar de Canas opnieuw het slaperige dorpje van weleer, of een overgesubsidieerd luxedorp leunend tegen een nucleair stort. De toekomst zal het uitwijzen.
De kraanvogels moeten wel oppassen. Zoals een dorpsbewoner onlangs in het net weer meer volk trekkend restaurantje tegen een reporter zei: ‘Straks vliegen die stomme kraanvogels de pan in ‘.