De rechter spreekt
Grondwettelijk Hof vernietigd Vlaamse drempels die procederen in milieuzaken moeilijk maakt
In de lente van 2021 keurde de Vlaamse regering een decreet goed dat het moeilijker maakt een omgevingsvergunning te betwisten voor de rechter. Zie ook Kempisch Leefmilieu nr 3 van 2021.
Een eerste drempel was dat burgers die een juridische procedure wilden starten om en omgevingsvergunning aan te vechten, persoonlijk belang moesten aantonen. Dat maakt dan dat burgers bijvoorbeeld niet konden opkomen voor beschermde soorten, of in zaken rond het stikstofdossier. Milieuverenigingen kon dat dat nog wel, want milieubescherming staat in hun statuten.
Een tweede drempel was dat indien burgers in een eerste stadium van een procedure, zoals een openbaar onderzoek, daar geen gebruik van maakten, ze in de volgende stappen niets meer konden doen. Bijvoorbeeld tijdens het openbaar onderzoek was je op vakantie in het buitenland. Dan kon je later niet meer in beroep gaan tegen de afgeleverde vergunning.
Verschillende natuur- en milieuverenigingen (o.a. BBL, Natuurpunt, Greenpeace, WWF België, BOS+ Vlaanderen, …..) spanden een procedure aan voor het Grondwettelijk Hof, evenals de beroepsvereniging van Vlaamse advocaten.
Op 12 april vernietigde het Grondwettelijk Hof de drempels.
Waarom wil de Vlaamse regering het de burger moeilijk maken in rechtszaken. Van de 80.000 omgevingsvergunningen die jaarlijks in Vlaanderen worden afgeleverd, wordt amper 1% aangevochten.
Van die 1% oordeelt de rechter in meer dan de helft van de gevallen dat er iets niet pluis is met die vergunning, en had de klager dus gelijk.
Wil de overheid minder procedures, dan moet ze zorgen dat haar vergunningen in orde zijn, en niet door de burger op weg naar de rechter te laten struikelen.
Vogelbescherming en rechtbankuitspraken
Vogelbescherming Vlaanderen vzw is een
natuurvereniging die heel vaak de juridische weg opgaat om vogels en andere wilde dieren veilig te stellen. Ze starten rechtszaken om wetgeving bij te sturen en stellen zich burgerlijke partij in juridische procedures met stropers en vogelvangers. In deze rubriek wordt regelmatig verslag gedaan van hun succesvolle juridische acties.
In hun lentetijdschrift van dit jaar staat een overzicht van deze acties in het vorige jaar.
In 2022 werden 16 vonnissen uitgesproken na procedures waarin Vogelbescherming Vlaanderen betrokken was en werden 8 nieuwe rechtszaken waarin Vogelbescherming Vlaanderen zich burgerlijke partij stelde opgestart.
In 2022 kostte de rechtszaken Vogelbescherming een 38.599 euro. Dat bedrag omvat de procedurekosten, de vergoeding voor deskundigen en de bijstand van hun vaste advocaat.
De 11 vonnissen en 5 arresten die in 2022 werden uitgesproken, leverde Vogelbescherming een 38.435 euro op aan schade- en rechtsplegingvergoedingen. Daarmee zijn de procedurekosten bijna gedekt, maar niet al de andere kosten die Vogelbescherming voor een procedure maakt (bv administratie en personeelskosten van hun secretariaat).
De gemiddelde duurtijd tussen de datum waarop de illegale handelingen werden vastgesteld en de uiteindelijke veroordeling ligt op 2 jaar en 3 maanden. De kortste procedurelooptijd lag op 9 maanden, de langste op 61 maanden. Ook dat draagt bij aan het feit dat de aan de overtreder opgelegde vergoedingen de kosten voor Vogelbescherming Vlaanderen niet dekken.
Maar er is vooruitgang. Twintig jaar geleden lag de tijd tussen vaststelling en veroordeling op vijf tot zes jaar.
Hier volgen de twee recentste veroordelingen.
Houtsnipschieter bestraft
Op 27 december 2021 betrapten natuurinspecteurs van het Agentschap voor Natuur en Bos in Laakdal een vier jagers die twee geschoten houtsnippen in een munitiekoffertje hadden verstopt. De houtsnip is een beschermde soort, maar ook een prestigetrofee voor jagers.
Aanvankelijk gaf de eigenaar van de munitiekoffer toe dat hij die houtsnippen had neergehaald, maar later trok hij die verklaring in. De oudste van de jagers, de 88-jarige Joseph V, nam de schuld voor het schieten van de houtsnippen op zich. Waarschijnlijk hebben de jagers een akkoord met deze man afgesloten. Een jachtovertreding brengt automatisch het verlies van de jachtvergunning met zich mee. Voor een 88-jarige jager zal dat minder erg zijn dan voor een jongere jager.
Voorafgaand aan de rechtbankzitting werd Vogelbescherming een voorstel tot vrijwillige regeling aangeboden. Een schadebedrag van 2500 euro en de bereidheid om een herstelprogramma voor houtsnippen te financieren in ruil voor het laten vallen van de burgerlijke partijstelling van de natuurvereniging. Vogelbescherming ging hiermede akkoord.
OP 9 januari 2023 veroordeelde de rechtbank van eerste aanleg van Antwerpen Joseph V. tot een geldboete van 4000 euro, met uitstel voor 3 jaar. De tweede beklaagde, de eigenaar van het munitiekoffertje werd vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs.
Kortelings wordt ook een tweede uitspraak voor het schieten van houtsnippen verwacht. In Balen werden jagers betrapt met 7 neergeknalde houtsnippen.
Jachtwachter veroordeeld
Bij een controle op 8 oktober 2020 stellen natuurinspecteurs van het Agentschap voor Natuur en Bos in Rumst allerlei illegale jachthandelingen vast. Een (niet officiële) jachtwachter heeft in een kastval een levende kip geplaatst, stroppen opgesteld, en een boobytrap aan een boom vastgemaakt. Bij controle in zijn jachthut en woning wordt een heel arsenaal aan klemmen, mistnetten, gif, stroppen en materiaal om boobytraps te maken gevonden. Zijn wildcamera’s worden uitgelezen, daarop is hij zelf te zien met een veerklem, en een vos met zijn snuit in een klem.
Bij de jachtrechthouder, waarvoor de jachtwachter werkt, worden aanwijzigingen gevonden voor het (verboden) uitzetten van wilde eenden en fazanten.
Het verdict valt op 24 april 2023. De jachtrechthouder wordt vrijgesproken bij gebrek aan bewijs.
De jachtopzichter wordt door de correctionele rechtbank van Antwerpen veroordeelt tot een geldboete van 8000 euro en een gevangenisstraf van 3 maanden met uitstel. Vogelbescherming Vlaanderen krijgt als burgerlijke partijstelling 1000 euro schadevergoeding en 600 euro rechtsplegingsvergoeding.
3M moet schadevergoeding aan gezin.
Dit heeft uitgebreid de pers gehaald: het chemiebedrijf 3M is op 15 mei 2023 door de Antwerpse vrederechter veroordeeld tot het betalen van 2000 euro schadevergoeding aan een gezin In het bloed van de gezinsleden en in hun tuin werden hoge concentraties PFOS-waarden aangetroffen.
De boete is niet spectaculair, 2000 euro + gerechtelijke intresten, en een mogelijke hogere definitieve schadevergoeding (die wel fiks kan oplopen). Vooral de procedure die aanleiding gaf tot de veroordeling maakt het bijzonder: via de vrederechter. De advocaten baseerden zich op het principe van burenhinder. De vrederechter oordeelde dat het bedrijf ‘bovenmatige burenhinder’ veroorzaakte voor het gezin. De procedure voor de vrederechter is simpel en snel. Het is bovendien de allereerste maal dat het bedrijf in ons land veroordeeld werd voor de chemische vervuiling.
Visverbod voor Belgische garnalenvissers in Nederland
Belgische garnalenvissers kregen in 2018 van de Nederlandse overheid een vergunning om te vissen in Nederlandse Natura-2000 gebieden in de Noordzeekustzone. Maar volgens de EU-wetgeving mogen daar geen activiteiten plaatsvinden die schadelijk zijn voor natuur.
Garnalenvissers woelen met sleepnetten de bodem om, wat dramatisch is voor het bodemleven. Ook worden er op die manier heel wat bodemvissen gevangen. Bijkomend komt er ook heel wat stikstof vrij die in de bodem is opgeslagen.
Vier natuurorganisaties stapten naar de rechter. Die schakelde deskundigen in die een verslag opstelden waarin ze stelden dat deze visserij mogelijk de beschermde natuur schaadt.
De rechtbank verbood in haar vonnis van begin juni dit jaar dan ook de Belgische garnalenvisserij.
In de praktijk verandert er niet zo veel voor de Belgische vissers. Die hadden hun vergunning in 2022 alweer ingeleverd. Maar Nederlandse vissers vrezen voor de precedentwaarde van het vonnis. De Nederlandse garnalenvisserij wordt door de overheid gedoogd.
G.B. :Reclame Shell verboden wegens greenwashing
Shell lanceerde in Engeland een uitgebreide reclamecampagne waarin ze hun aandeel in schone energie dik in de verf zette. Maar de overgrote meerderheid van Shells activiteiten bestaan uit olie en gaswinning.
De Britse reclametoezichthouder ASA heeft de Shell-advertentiecampagne als greenwashing bestempeld en verboden.
Ook de campagnes van het Maleisische Petronas en Spaanse Repsol werden om die reden verboden.
In Nederland tikte de Reclame Code Commissie om gelijkaardige reden Shell verleden jaar op de vingers.
Nog erger voor Shell was de veroordeling op 26 mei 2021 door een Nederlandse rechter. Die beval de oliemaatschappij dat ze haar klimaatbeleid moet aanscherpen, en haar uitstoot tegen 2030 met 45% reduceren.
Nederlands arrest verbiedt pesticiden op lelieteelt Drenthe.
Op 12 juni di jaar velde de Rechtbank van Eerste Aanleg Noord Nederland een arrest dat pesticiden verbiedt op de lelieteelt in de omgeving van Drenthe. De rechter stelt dat van een aantal gewasbeschermingsmiddelen, en een cocktail ervan, niet kan worden uitgesloten dat ze een onaanvaardbaar schadelijk effect kunnen hebben op
mensen. De gezondheid van de omwonenden gaat voor op de winstgevendheid, aldus de rechter.
De rechter beroept zich op het voorzorgsprincipe, en studies die het verband tussen pesticiden en ernstige neurologische aandoeningen zoals Parkinson, Alzheimer en ALS aantonen.
De uitspraak komt als gevolg van een klacht van buren van lelieteeltvelden in Drenthe. Deze uitspraak zou de Vlaamse overheid moeten inspireren. Die legt de laatste hand aan een pesticidenplan om de risico’s van pesticiden voor gezondheid en milieu te beperken.
Eerder dit jaar dagvaardden vijf milieuorganisaties de Vlaamse regering omdat het huidige pesticidenplan niet voldoet en niet conform de EU-richtlijnen is (zie ook Kempisch Leefmilieu nr 1 van dit jaar).
Vogelbescherming Vlaanderen zal nog wel een tijd in deze rubriek opduiken. Momenteel hebben ze nog vier rechtszaken lopende: illegaal uitzetten van fazanten, fraude van een vogelhandelaar met CITES-documenten (handel in beschermde diersoorten), een hervallende spreeuwenvanger en een grootschalige illegale vogelvanger.
In de lente van 2021 keurde de Vlaamse regering een decreet goed dat het moeilijker maakt een omgevingsvergunning te betwisten voor de rechter. Zie ook Kempisch Leefmilieu nr 3 van 2021.
Een eerste drempel was dat burgers die een juridische procedure wilden starten om en omgevingsvergunning aan te vechten, persoonlijk belang moesten aantonen. Dat maakt dan dat burgers bijvoorbeeld niet konden opkomen voor beschermde soorten, of in zaken rond het stikstofdossier. Milieuverenigingen kon dat dat nog wel, want milieubescherming staat in hun statuten.
Een tweede drempel was dat indien burgers in een eerste stadium van een procedure, zoals een openbaar onderzoek, daar geen gebruik van maakten, ze in de volgende stappen niets meer konden doen. Bijvoorbeeld tijdens het openbaar onderzoek was je op vakantie in het buitenland. Dan kon je later niet meer in beroep gaan tegen de afgeleverde vergunning.
Verschillende natuur- en milieuverenigingen (o.a. BBL, Natuurpunt, Greenpeace, WWF België, BOS+ Vlaanderen, …..) spanden een procedure aan voor het Grondwettelijk Hof, evenals de beroepsvereniging van Vlaamse advocaten.
Op 12 april vernietigde het Grondwettelijk Hof de drempels.
Waarom wil de Vlaamse regering het de burger moeilijk maken in rechtszaken. Van de 80.000 omgevingsvergunningen die jaarlijks in Vlaanderen worden afgeleverd, wordt amper 1% aangevochten.
Van die 1% oordeelt de rechter in meer dan de helft van de gevallen dat er iets niet pluis is met die vergunning, en had de klager dus gelijk.
Wil de overheid minder procedures, dan moet ze zorgen dat haar vergunningen in orde zijn, en niet door de burger op weg naar de rechter te laten struikelen.
Vogelbescherming en rechtbankuitspraken
Vogelbescherming Vlaanderen vzw is een
natuurvereniging die heel vaak de juridische weg opgaat om vogels en andere wilde dieren veilig te stellen. Ze starten rechtszaken om wetgeving bij te sturen en stellen zich burgerlijke partij in juridische procedures met stropers en vogelvangers. In deze rubriek wordt regelmatig verslag gedaan van hun succesvolle juridische acties.
In hun lentetijdschrift van dit jaar staat een overzicht van deze acties in het vorige jaar.
In 2022 werden 16 vonnissen uitgesproken na procedures waarin Vogelbescherming Vlaanderen betrokken was en werden 8 nieuwe rechtszaken waarin Vogelbescherming Vlaanderen zich burgerlijke partij stelde opgestart.
In 2022 kostte de rechtszaken Vogelbescherming een 38.599 euro. Dat bedrag omvat de procedurekosten, de vergoeding voor deskundigen en de bijstand van hun vaste advocaat.
De 11 vonnissen en 5 arresten die in 2022 werden uitgesproken, leverde Vogelbescherming een 38.435 euro op aan schade- en rechtsplegingvergoedingen. Daarmee zijn de procedurekosten bijna gedekt, maar niet al de andere kosten die Vogelbescherming voor een procedure maakt (bv administratie en personeelskosten van hun secretariaat).
De gemiddelde duurtijd tussen de datum waarop de illegale handelingen werden vastgesteld en de uiteindelijke veroordeling ligt op 2 jaar en 3 maanden. De kortste procedurelooptijd lag op 9 maanden, de langste op 61 maanden. Ook dat draagt bij aan het feit dat de aan de overtreder opgelegde vergoedingen de kosten voor Vogelbescherming Vlaanderen niet dekken.
Maar er is vooruitgang. Twintig jaar geleden lag de tijd tussen vaststelling en veroordeling op vijf tot zes jaar.
Hier volgen de twee recentste veroordelingen.
Houtsnipschieter bestraft
Op 27 december 2021 betrapten natuurinspecteurs van het Agentschap voor Natuur en Bos in Laakdal een vier jagers die twee geschoten houtsnippen in een munitiekoffertje hadden verstopt. De houtsnip is een beschermde soort, maar ook een prestigetrofee voor jagers.
Aanvankelijk gaf de eigenaar van de munitiekoffer toe dat hij die houtsnippen had neergehaald, maar later trok hij die verklaring in. De oudste van de jagers, de 88-jarige Joseph V, nam de schuld voor het schieten van de houtsnippen op zich. Waarschijnlijk hebben de jagers een akkoord met deze man afgesloten. Een jachtovertreding brengt automatisch het verlies van de jachtvergunning met zich mee. Voor een 88-jarige jager zal dat minder erg zijn dan voor een jongere jager.
Voorafgaand aan de rechtbankzitting werd Vogelbescherming een voorstel tot vrijwillige regeling aangeboden. Een schadebedrag van 2500 euro en de bereidheid om een herstelprogramma voor houtsnippen te financieren in ruil voor het laten vallen van de burgerlijke partijstelling van de natuurvereniging. Vogelbescherming ging hiermede akkoord.
OP 9 januari 2023 veroordeelde de rechtbank van eerste aanleg van Antwerpen Joseph V. tot een geldboete van 4000 euro, met uitstel voor 3 jaar. De tweede beklaagde, de eigenaar van het munitiekoffertje werd vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs.
Kortelings wordt ook een tweede uitspraak voor het schieten van houtsnippen verwacht. In Balen werden jagers betrapt met 7 neergeknalde houtsnippen.
Jachtwachter veroordeeld
Bij een controle op 8 oktober 2020 stellen natuurinspecteurs van het Agentschap voor Natuur en Bos in Rumst allerlei illegale jachthandelingen vast. Een (niet officiële) jachtwachter heeft in een kastval een levende kip geplaatst, stroppen opgesteld, en een boobytrap aan een boom vastgemaakt. Bij controle in zijn jachthut en woning wordt een heel arsenaal aan klemmen, mistnetten, gif, stroppen en materiaal om boobytraps te maken gevonden. Zijn wildcamera’s worden uitgelezen, daarop is hij zelf te zien met een veerklem, en een vos met zijn snuit in een klem.
Bij de jachtrechthouder, waarvoor de jachtwachter werkt, worden aanwijzigingen gevonden voor het (verboden) uitzetten van wilde eenden en fazanten.
Het verdict valt op 24 april 2023. De jachtrechthouder wordt vrijgesproken bij gebrek aan bewijs.
De jachtopzichter wordt door de correctionele rechtbank van Antwerpen veroordeelt tot een geldboete van 8000 euro en een gevangenisstraf van 3 maanden met uitstel. Vogelbescherming Vlaanderen krijgt als burgerlijke partijstelling 1000 euro schadevergoeding en 600 euro rechtsplegingsvergoeding.
3M moet schadevergoeding aan gezin.
Dit heeft uitgebreid de pers gehaald: het chemiebedrijf 3M is op 15 mei 2023 door de Antwerpse vrederechter veroordeeld tot het betalen van 2000 euro schadevergoeding aan een gezin In het bloed van de gezinsleden en in hun tuin werden hoge concentraties PFOS-waarden aangetroffen.
De boete is niet spectaculair, 2000 euro + gerechtelijke intresten, en een mogelijke hogere definitieve schadevergoeding (die wel fiks kan oplopen). Vooral de procedure die aanleiding gaf tot de veroordeling maakt het bijzonder: via de vrederechter. De advocaten baseerden zich op het principe van burenhinder. De vrederechter oordeelde dat het bedrijf ‘bovenmatige burenhinder’ veroorzaakte voor het gezin. De procedure voor de vrederechter is simpel en snel. Het is bovendien de allereerste maal dat het bedrijf in ons land veroordeeld werd voor de chemische vervuiling.
Visverbod voor Belgische garnalenvissers in Nederland
Belgische garnalenvissers kregen in 2018 van de Nederlandse overheid een vergunning om te vissen in Nederlandse Natura-2000 gebieden in de Noordzeekustzone. Maar volgens de EU-wetgeving mogen daar geen activiteiten plaatsvinden die schadelijk zijn voor natuur.
Garnalenvissers woelen met sleepnetten de bodem om, wat dramatisch is voor het bodemleven. Ook worden er op die manier heel wat bodemvissen gevangen. Bijkomend komt er ook heel wat stikstof vrij die in de bodem is opgeslagen.
Vier natuurorganisaties stapten naar de rechter. Die schakelde deskundigen in die een verslag opstelden waarin ze stelden dat deze visserij mogelijk de beschermde natuur schaadt.
De rechtbank verbood in haar vonnis van begin juni dit jaar dan ook de Belgische garnalenvisserij.
In de praktijk verandert er niet zo veel voor de Belgische vissers. Die hadden hun vergunning in 2022 alweer ingeleverd. Maar Nederlandse vissers vrezen voor de precedentwaarde van het vonnis. De Nederlandse garnalenvisserij wordt door de overheid gedoogd.
G.B. :Reclame Shell verboden wegens greenwashing
Shell lanceerde in Engeland een uitgebreide reclamecampagne waarin ze hun aandeel in schone energie dik in de verf zette. Maar de overgrote meerderheid van Shells activiteiten bestaan uit olie en gaswinning.
De Britse reclametoezichthouder ASA heeft de Shell-advertentiecampagne als greenwashing bestempeld en verboden.
Ook de campagnes van het Maleisische Petronas en Spaanse Repsol werden om die reden verboden.
In Nederland tikte de Reclame Code Commissie om gelijkaardige reden Shell verleden jaar op de vingers.
Nog erger voor Shell was de veroordeling op 26 mei 2021 door een Nederlandse rechter. Die beval de oliemaatschappij dat ze haar klimaatbeleid moet aanscherpen, en haar uitstoot tegen 2030 met 45% reduceren.
Nederlands arrest verbiedt pesticiden op lelieteelt Drenthe.
Op 12 juni di jaar velde de Rechtbank van Eerste Aanleg Noord Nederland een arrest dat pesticiden verbiedt op de lelieteelt in de omgeving van Drenthe. De rechter stelt dat van een aantal gewasbeschermingsmiddelen, en een cocktail ervan, niet kan worden uitgesloten dat ze een onaanvaardbaar schadelijk effect kunnen hebben op
mensen. De gezondheid van de omwonenden gaat voor op de winstgevendheid, aldus de rechter.
De rechter beroept zich op het voorzorgsprincipe, en studies die het verband tussen pesticiden en ernstige neurologische aandoeningen zoals Parkinson, Alzheimer en ALS aantonen.
De uitspraak komt als gevolg van een klacht van buren van lelieteeltvelden in Drenthe. Deze uitspraak zou de Vlaamse overheid moeten inspireren. Die legt de laatste hand aan een pesticidenplan om de risico’s van pesticiden voor gezondheid en milieu te beperken.
Eerder dit jaar dagvaardden vijf milieuorganisaties de Vlaamse regering omdat het huidige pesticidenplan niet voldoet en niet conform de EU-richtlijnen is (zie ook Kempisch Leefmilieu nr 1 van dit jaar).
Vogelbescherming Vlaanderen zal nog wel een tijd in deze rubriek opduiken. Momenteel hebben ze nog vier rechtszaken lopende: illegaal uitzetten van fazanten, fraude van een vogelhandelaar met CITES-documenten (handel in beschermde diersoorten), een hervallende spreeuwenvanger en een grootschalige illegale vogelvanger.
De rechter zal spreken
3M is nog niet van de rechtszaken af
De uitspraak van de vrederechter zet de deur open voor meer. In Zwijndrecht hebben 400 getroffen families zich verenigd in het collectief Darkwater 3M. In ons land kan men niet, zoals in Amerika, grootschalige groepsvorderingen opstarten, maar de andere getroffen gezinnen kunnen nu wel een gelijkaardige zaak voor de vrederechter opstarten. ‘De kans dat zij stuk voor stuk gelijk zullen krijgen is groot’ zegt docent milieurecht Hendrik Schoukens. ‘Dit vonnis is revolutionair en logisch, want strafbare feiten of niet, er is duidelijk sprake van hinder’.
Ook Nederland staat al aan de deur van 3M. De Nederlandse minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers schreef in een brief aan 3M dat er te veel PFAS is vastgesteld in de Westerschelde. Harbers stelt het bedrijf aansprakelijk.
De provincie Zeeland roept bedrijven, organisaties en bewoners op om zich te melden als ze schade hebben door PFAS in de Westerschelde.
Vorig jaar bleek uit metingen van het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu dat diverse soorten vis, schaal- en schelpdieren uit de Westerschelde te hoge concentraties PFAS bevatten en raadden aan deze zo min mogelijk te eten.
Nederland en 3M hebben een gesprek gepland, Nederland gaaf aan dat in dat gesprek de aansprakelijkheid een belangrijk onderwerp is.
Goed mogelijk dat ook de Nederlandse bezorgdheid tot een rechtszaak leidt.
BBL en Natuurpunt naar rechter voor lozingsvergunning in Grote Nete
Einde 2021 voeg Ineos Aromatics een
hervergunning voor het bedrijf in Geel aan. Het bedrijf, met een hoge stikstof- en benzeenuitstoot, loost ook al jaren hoge hoeveelheden kobalt in de Grote Nete.
Op 17 februari dit jaar ontving het een nieuwe vergunning, met een stop op het lozen van kobalt die ingaat in 2027. Met die vergunning mag het bedrijf de milieukwaliteitsnorm van kobalt nog steeds 4 jaar een 1000 X overschrijden.
De Vlaamse MilieuMaatschappij VMM gaf een gunstig advies, met als argumentatie dat de Grote Nete toch al een slechte waterkwaliteit heeft en de lozing van Ineos Aromatics geen ‘klasseverslechtering’ met zich mee zou brengen.
Slechts 1 van de 195 Vlaamse waterlopen heeft een goede waterkwaliteit. De Europese deadline om een goede waterkwaliteit te halen werd al enkele malen opgeschoven (nu tot 2027), maar het bereiken van de Europese verplichtte doelstellingen is nog heel ver af. Europa kan Vlaanderen in gebreke stellen en dwangsommen vorderen.
In 2015 oordeelde het Europese Hof van Justitie dat iedere vergunning geweigerd moet worden als het ingediende project de waterkwaliteit in de omgeving verslechtert of ervoor zorgt dat de Europese waterkwaliteitsdoelstellingen niet gehaald worden.
BBL en Natuurpunt vraagt nu aan de raad voor Vergunningenbetwisting om de hervergunning te toetsen aan de doelstellingen van de Europese kaderrichtlijn Water. De vallei van de Grote Nete is grotendeels ook opgenomen als Europees habitatgebied.
‘De Grote Nete blijft nog te vaak het afvoerputje van bedrijven die van hun vervuilende reststoffen af willen’ zegt Robin Verachtert van Natuurpunt.
Boerenbond naar Raad van State
Tegen het stikstofakkoord van 10 maart dit jaar. Dat akkoord, dat op 4 april werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad, is nog geen wetgeving. Het zegt alleen dat omgevingsminister Demir wordt belast met de opmaak van een ontwerp-decreet voor een regelgeving die het stikstofprobleem moet aanpakken. Er is dus helemaal nog niks concreets om de overmatige stikstofdeposities aan te pakken.
De Boerenbond wil dat er vanaf 2025 terug uitbreiding van de veestallen kan vergund worden. Maar tot nader order zal alleen onderzocht worden of zo’n versoepeling op het moratorium van vee-uitbreiding het doel van het stikstofakkoord – een halvering van de ammonialuitstoot tegen 2030- niet bedreigt.
Als dat onderzoek negatief uitvalt, is daar geen sprake van. En daar wil de Boerenbond niet van weten. Dus willen ze het goedgekeurde stikstofakkoord onderuit halen via de Raad van State.
Er komt een milieurechter, en die zal hopelijk meer spreken
Milieudelicten zijn een ondergeschoven kindje bij de rechtbanken. Rechters zijn er meestal niet in thuis, en ze vinden milieuzaken vaak ook niet zo belangrijk.
In 2009 al stelde de Hoge raad voor Justitie voor om bij rechtbanken magistraten aan te stellen gespecialiseerd in milieurecht. Het bleef dode letter.
Milieudelicten worden vaak niet vervolgd. Een voorbeeld: tussen 2016 en 2020 werden in het Brusselse arrondissement alle milieumisdrijven geseponeerd, of, in het beste geval, behandeld met een administratieve boete.
In dezelfde periode werd in de provincie Limburg gemiddeld een 7 % van de milieuzaken voor de rechtbank gebracht. Dat was de hoogste score voor alle arrondissementen in Vlaanderen!
Niet alleen werden weinig zaken behandeld, de vervolging in het hele land loopt erg ongelijk.
Dat gaat mogelijk veranderen. De federale regering stelde een wetsontwerp op waardoor in elk rechterlijk arrondissement minstens één substituut-procureur gespecialiseerd in milieurecht moet aangenomen worden.
Een Europees voorzorgsplicht voor bedrijven komt er aan
In juni keurde het Europees parlement een voorstel voor voorzorgsplicht voor bedrijven goed.
Dit wetsvoorstel vraagt bedrijven om de negatieve impact van hun activiteiten op mensenrechten, milieu of klimaat actief op te sporen en te voorkomen. Is een Europees bedrijf ook actief buiten Europa, dan blijft de Europese hoofdzetel verantwoordelijk.
Concreet moeten bedrijven een register aanleggen over risico’s bij al hun toeleveranciers en die risico’s ook aanpakken.
De Europese lidstaten kunnen controleren, boetes opleggen en zelfs producten uit de markt halen.
De wet zal gelden voor alle bedrijven met meer dan 250 werknemers en een omzet van meer dan 40 miljoen euro.
De wet gaat nu naar de Europese Commissie en de Raad met de lidstaten. Tegen einde dit jaar zou de wet klaar moeten zijn. Als de wet dan ingevoerd wordt, hebben bedrijven drie jaar tijd om zich aan te passen.
Door deze wet wordt de armslag om milieu- en klimaatdelicten aan te pakken voor de rechtbank weer wat groter.
Onderzoek effect van klimaatrechtbankzaken op bedrijven
Wetenschappers van de London School of Economics LSE bestudeerden het effect van klimaatzaken op de beurswaarde van bedrijven.
Voor 2019 hadden die weinig effect. Maar vanaf 2019 begon het tij te keren.
Wanneer grote uitstoters, zoals oliebedrijven of autoconstructeurs, voor de rechter worden gedaagd, daalt de beurswaarde daarop gemiddeld met 0,57%. Dat blijkt uit een analyse van meer dan 100 klimaatzaken tegen 98 beursgenoteerde bedrijven in Europa en de VS tussen 2005 en 2021.
Bij een voor het bedrijf nadelig vonnis loopt dat op tot 1,5%. Daarbovenop komen de directe kosten voor een rechtszaak (advocaten, boetes, rechtskosten…) en imagoschade.
Het aantal klimaatprocedures is de laatste 20 jaar gegroeid van minder dan tien per jaar tot meer dan tweehonderd in 2021. En de zaken worden steeds diverser.
Van die klimaatzaken is minder dan 10% tegen bedrijven gericht, maar ondernemingen komen wel steeds meer in het vizier van procederende klimaatactivisten. Zo werd dit jaar nog een Zwitserse cementproducent en grote CO2-uitstoter Colcim voor een Zwitserse rechtbank gedaagd door vier Indonesiërs die hun eiland bedreigd zien door de stijgende zeespiegel als gevolg van klimaatverandering.
De LSD-onderzoekers stellen dat ‘investeerders, overheden en financiële toezichthouders het risico op klimaatzaken ook steeds meer als een financieel risico moeten gaan beschouwen’.
De uitspraak van de vrederechter zet de deur open voor meer. In Zwijndrecht hebben 400 getroffen families zich verenigd in het collectief Darkwater 3M. In ons land kan men niet, zoals in Amerika, grootschalige groepsvorderingen opstarten, maar de andere getroffen gezinnen kunnen nu wel een gelijkaardige zaak voor de vrederechter opstarten. ‘De kans dat zij stuk voor stuk gelijk zullen krijgen is groot’ zegt docent milieurecht Hendrik Schoukens. ‘Dit vonnis is revolutionair en logisch, want strafbare feiten of niet, er is duidelijk sprake van hinder’.
Ook Nederland staat al aan de deur van 3M. De Nederlandse minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers schreef in een brief aan 3M dat er te veel PFAS is vastgesteld in de Westerschelde. Harbers stelt het bedrijf aansprakelijk.
De provincie Zeeland roept bedrijven, organisaties en bewoners op om zich te melden als ze schade hebben door PFAS in de Westerschelde.
Vorig jaar bleek uit metingen van het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu dat diverse soorten vis, schaal- en schelpdieren uit de Westerschelde te hoge concentraties PFAS bevatten en raadden aan deze zo min mogelijk te eten.
Nederland en 3M hebben een gesprek gepland, Nederland gaaf aan dat in dat gesprek de aansprakelijkheid een belangrijk onderwerp is.
Goed mogelijk dat ook de Nederlandse bezorgdheid tot een rechtszaak leidt.
BBL en Natuurpunt naar rechter voor lozingsvergunning in Grote Nete
Einde 2021 voeg Ineos Aromatics een
hervergunning voor het bedrijf in Geel aan. Het bedrijf, met een hoge stikstof- en benzeenuitstoot, loost ook al jaren hoge hoeveelheden kobalt in de Grote Nete.
Op 17 februari dit jaar ontving het een nieuwe vergunning, met een stop op het lozen van kobalt die ingaat in 2027. Met die vergunning mag het bedrijf de milieukwaliteitsnorm van kobalt nog steeds 4 jaar een 1000 X overschrijden.
De Vlaamse MilieuMaatschappij VMM gaf een gunstig advies, met als argumentatie dat de Grote Nete toch al een slechte waterkwaliteit heeft en de lozing van Ineos Aromatics geen ‘klasseverslechtering’ met zich mee zou brengen.
Slechts 1 van de 195 Vlaamse waterlopen heeft een goede waterkwaliteit. De Europese deadline om een goede waterkwaliteit te halen werd al enkele malen opgeschoven (nu tot 2027), maar het bereiken van de Europese verplichtte doelstellingen is nog heel ver af. Europa kan Vlaanderen in gebreke stellen en dwangsommen vorderen.
In 2015 oordeelde het Europese Hof van Justitie dat iedere vergunning geweigerd moet worden als het ingediende project de waterkwaliteit in de omgeving verslechtert of ervoor zorgt dat de Europese waterkwaliteitsdoelstellingen niet gehaald worden.
BBL en Natuurpunt vraagt nu aan de raad voor Vergunningenbetwisting om de hervergunning te toetsen aan de doelstellingen van de Europese kaderrichtlijn Water. De vallei van de Grote Nete is grotendeels ook opgenomen als Europees habitatgebied.
‘De Grote Nete blijft nog te vaak het afvoerputje van bedrijven die van hun vervuilende reststoffen af willen’ zegt Robin Verachtert van Natuurpunt.
Boerenbond naar Raad van State
Tegen het stikstofakkoord van 10 maart dit jaar. Dat akkoord, dat op 4 april werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad, is nog geen wetgeving. Het zegt alleen dat omgevingsminister Demir wordt belast met de opmaak van een ontwerp-decreet voor een regelgeving die het stikstofprobleem moet aanpakken. Er is dus helemaal nog niks concreets om de overmatige stikstofdeposities aan te pakken.
De Boerenbond wil dat er vanaf 2025 terug uitbreiding van de veestallen kan vergund worden. Maar tot nader order zal alleen onderzocht worden of zo’n versoepeling op het moratorium van vee-uitbreiding het doel van het stikstofakkoord – een halvering van de ammonialuitstoot tegen 2030- niet bedreigt.
Als dat onderzoek negatief uitvalt, is daar geen sprake van. En daar wil de Boerenbond niet van weten. Dus willen ze het goedgekeurde stikstofakkoord onderuit halen via de Raad van State.
Er komt een milieurechter, en die zal hopelijk meer spreken
Milieudelicten zijn een ondergeschoven kindje bij de rechtbanken. Rechters zijn er meestal niet in thuis, en ze vinden milieuzaken vaak ook niet zo belangrijk.
In 2009 al stelde de Hoge raad voor Justitie voor om bij rechtbanken magistraten aan te stellen gespecialiseerd in milieurecht. Het bleef dode letter.
Milieudelicten worden vaak niet vervolgd. Een voorbeeld: tussen 2016 en 2020 werden in het Brusselse arrondissement alle milieumisdrijven geseponeerd, of, in het beste geval, behandeld met een administratieve boete.
In dezelfde periode werd in de provincie Limburg gemiddeld een 7 % van de milieuzaken voor de rechtbank gebracht. Dat was de hoogste score voor alle arrondissementen in Vlaanderen!
Niet alleen werden weinig zaken behandeld, de vervolging in het hele land loopt erg ongelijk.
Dat gaat mogelijk veranderen. De federale regering stelde een wetsontwerp op waardoor in elk rechterlijk arrondissement minstens één substituut-procureur gespecialiseerd in milieurecht moet aangenomen worden.
Een Europees voorzorgsplicht voor bedrijven komt er aan
In juni keurde het Europees parlement een voorstel voor voorzorgsplicht voor bedrijven goed.
Dit wetsvoorstel vraagt bedrijven om de negatieve impact van hun activiteiten op mensenrechten, milieu of klimaat actief op te sporen en te voorkomen. Is een Europees bedrijf ook actief buiten Europa, dan blijft de Europese hoofdzetel verantwoordelijk.
Concreet moeten bedrijven een register aanleggen over risico’s bij al hun toeleveranciers en die risico’s ook aanpakken.
De Europese lidstaten kunnen controleren, boetes opleggen en zelfs producten uit de markt halen.
De wet zal gelden voor alle bedrijven met meer dan 250 werknemers en een omzet van meer dan 40 miljoen euro.
De wet gaat nu naar de Europese Commissie en de Raad met de lidstaten. Tegen einde dit jaar zou de wet klaar moeten zijn. Als de wet dan ingevoerd wordt, hebben bedrijven drie jaar tijd om zich aan te passen.
Door deze wet wordt de armslag om milieu- en klimaatdelicten aan te pakken voor de rechtbank weer wat groter.
Onderzoek effect van klimaatrechtbankzaken op bedrijven
Wetenschappers van de London School of Economics LSE bestudeerden het effect van klimaatzaken op de beurswaarde van bedrijven.
Voor 2019 hadden die weinig effect. Maar vanaf 2019 begon het tij te keren.
Wanneer grote uitstoters, zoals oliebedrijven of autoconstructeurs, voor de rechter worden gedaagd, daalt de beurswaarde daarop gemiddeld met 0,57%. Dat blijkt uit een analyse van meer dan 100 klimaatzaken tegen 98 beursgenoteerde bedrijven in Europa en de VS tussen 2005 en 2021.
Bij een voor het bedrijf nadelig vonnis loopt dat op tot 1,5%. Daarbovenop komen de directe kosten voor een rechtszaak (advocaten, boetes, rechtskosten…) en imagoschade.
Het aantal klimaatprocedures is de laatste 20 jaar gegroeid van minder dan tien per jaar tot meer dan tweehonderd in 2021. En de zaken worden steeds diverser.
Van die klimaatzaken is minder dan 10% tegen bedrijven gericht, maar ondernemingen komen wel steeds meer in het vizier van procederende klimaatactivisten. Zo werd dit jaar nog een Zwitserse cementproducent en grote CO2-uitstoter Colcim voor een Zwitserse rechtbank gedaagd door vier Indonesiërs die hun eiland bedreigd zien door de stijgende zeespiegel als gevolg van klimaatverandering.
De LSD-onderzoekers stellen dat ‘investeerders, overheden en financiële toezichthouders het risico op klimaatzaken ook steeds meer als een financieel risico moeten gaan beschouwen’.