Mooi landschap?
De beoordeling van kunst blijft iets heel subjectief. Iedereen kijkt anders naar kunst, de ene vind het maar niets, terwijl de andere hetzelfde kunstwerk prachtig vindt. Maar misschien is dat ook net het mooie eraan, dat iedereen op een andere manier naar kunstwerken kijkt.
Dit artikel gaat dan ook niet over of een kunstwerk mooi of niet mooi is maar over iets heel anders.
Kunst kan namelijk vele vormen aannemen. Het kan je aanzetten tot nadenken, een interpretatie van de werkelijkheid zijn maar ook propaganda of activistisch. Een kunstwerk zelf, alsook de reacties erop, kan dus heel veel vertellen over hoe we naar de wereld kijken. En dat kunnen we wel beoordelen.
In het voorjaar van 2023 zullen in de gemeenten Oud-Turnhout, Arendonk en Ravels drie monumentale installaties verschijnen. Het winnende ontwerp van architecten Floris Vincke en Hannah De Vidts bestaat uit een ensemble van geel geschilderde stalen silhouetten waarin je de vorm van een stal kan zien. De bedoeling is om de drie kunstwerken ook te verbinden via fiets- en wandelroutes en het Kempische landbouw- en natuurlandschap te accentueren.
Dit artikel gaat dan ook niet over of een kunstwerk mooi of niet mooi is maar over iets heel anders.
Kunst kan namelijk vele vormen aannemen. Het kan je aanzetten tot nadenken, een interpretatie van de werkelijkheid zijn maar ook propaganda of activistisch. Een kunstwerk zelf, alsook de reacties erop, kan dus heel veel vertellen over hoe we naar de wereld kijken. En dat kunnen we wel beoordelen.
In het voorjaar van 2023 zullen in de gemeenten Oud-Turnhout, Arendonk en Ravels drie monumentale installaties verschijnen. Het winnende ontwerp van architecten Floris Vincke en Hannah De Vidts bestaat uit een ensemble van geel geschilderde stalen silhouetten waarin je de vorm van een stal kan zien. De bedoeling is om de drie kunstwerken ook te verbinden via fiets- en wandelroutes en het Kempische landbouw- en natuurlandschap te accentueren.
Zelf architect zijnde begrijp ik het ontwerp van de architecten ten zeerste. Wij worden namelijk opgeleid om goed naar de context te kijken, hier elementen uit te halen en deze te integreren in onze ontwerpen. Dit maakt dat het ontwerp vaak iets herkenbaars in zich heeft en zich zo beter inpast in de omgeving. Het is de architecten goed opgevallen dat de er in de regio heel wat grote stallen aanwezig zijn en dit tegen een achtergrond van, naar Vlaamse normen, grote natuurgebieden.
Frappant is echter de uitspraak van de schepen voor Tourisme in Ravels, Hans Heylen in Gazet van Antwerpen:
”De stalen silhouetten zetten het belang van de (landbouw)sector op een originele manier in de kijker: aan iedereen die hier woont of op bezoek komt, kunnen we zo het verhaal van deze prachtige streek vertellen. Het is mede dankzij onze land- en tuinbouwers dat ons landschap zo mooi is.”
Het blijft vreemd om een landschap gedrapeerd met pijnlijk levenloze maisvelden en giftige megastallen, volgepropt met dieren die waarschijnlijk nooit het zonlicht zullen zien te beschrijven als 'mooi'. Ook de bordjes van de Boerenbond die vorig jaar in onze regio verschenen spraken meermaals over 'mooi landschap, wij zorgen ervoor'.Waar deze romantisering van het landbouwlandschap vandaan komt blijft toch iets vreemds. Misschien stamt het nog een beetje uit het verleden toen het landbouw-landschap meer in harmonie was met de natuur. Vandaag de dag valt er over een groot deel van ons landbouwsysteem, en daarbij ook zijn landschap, weinig goeds te vertellen. Dit landschap dan ook extra in de kijker zetten lijkt dan ook eerder een stap in de verkeerde richting, laat staan dit te beschrijven als 'mooi'.
De kunstwerken zullen voornamelijk dicht bij of in de natuur worden geplaatst. We mogen hopen dat voorbijgangers en misschien ook de landbouwsector zelf meer waarde hecht aan de natuur waarin het er zich in bevindt en mee moet samenwerken. Want wat deze drie gemeenten echt kenmerkt zijn enkele prachtige grote natuurgebieden. Hoewel grotendeels bebost zijn dit de laatste overblijfselen van een uitgestrekt heidegebied, het landschap bij uitstek dat onze regio voor honderden jaren heeft vormgegeven, en niet de landbouw. Neem hierbij de aansluiting met de natuurgebieden in Nederland bij en men bekomt een uitgestrekt gebied vol natuur dat veel te weinig in de verf wordt gezet. Een samenwerking van de landbouw met deze prachtige natuur kan misschien resulteren in een mooi 'totaal' landschap. Misschien moet dat een streefdoel zijn.
Een geslaagder, en misschien meer neutraler, kunstproject in onze regio is 'A Giant Scuplture' van Gijs Van Vaerenbergh in de Hoge Mouw te Kasterlee. Dit ingegraven hoofd op het hoogste punt van een zandduin geeft de hele site een bijna mythisch karakter. Het hoofd lijkt wel net ontdekt, terwijl de rest van het lichaam verborgen blijft onder het zand als een relict uit een lang vervlogen tijd. Het velt geen oordeel en kiest geen kant, noch is het afkooksel van elementen uit de regio.
Daar de vorm van de zandduin ook steeds in verandering is, zal ook het zand bepalen hoeveel van het sculptuur zichtbaar is. Ook ver in de toekomst zal het kunstwerk zijn onmiskenbare mythische karakter niet kwijtspelen. Maar ook voor onze kleinsten is dit niet zomaar een ingegraven hoofd. Een opening maakt dat je ook in het hoofd kan. Het is dus tevens een origineel speeltuig.
Dieter Eysermans
Frappant is echter de uitspraak van de schepen voor Tourisme in Ravels, Hans Heylen in Gazet van Antwerpen:
”De stalen silhouetten zetten het belang van de (landbouw)sector op een originele manier in de kijker: aan iedereen die hier woont of op bezoek komt, kunnen we zo het verhaal van deze prachtige streek vertellen. Het is mede dankzij onze land- en tuinbouwers dat ons landschap zo mooi is.”
Het blijft vreemd om een landschap gedrapeerd met pijnlijk levenloze maisvelden en giftige megastallen, volgepropt met dieren die waarschijnlijk nooit het zonlicht zullen zien te beschrijven als 'mooi'. Ook de bordjes van de Boerenbond die vorig jaar in onze regio verschenen spraken meermaals over 'mooi landschap, wij zorgen ervoor'.Waar deze romantisering van het landbouwlandschap vandaan komt blijft toch iets vreemds. Misschien stamt het nog een beetje uit het verleden toen het landbouw-landschap meer in harmonie was met de natuur. Vandaag de dag valt er over een groot deel van ons landbouwsysteem, en daarbij ook zijn landschap, weinig goeds te vertellen. Dit landschap dan ook extra in de kijker zetten lijkt dan ook eerder een stap in de verkeerde richting, laat staan dit te beschrijven als 'mooi'.
De kunstwerken zullen voornamelijk dicht bij of in de natuur worden geplaatst. We mogen hopen dat voorbijgangers en misschien ook de landbouwsector zelf meer waarde hecht aan de natuur waarin het er zich in bevindt en mee moet samenwerken. Want wat deze drie gemeenten echt kenmerkt zijn enkele prachtige grote natuurgebieden. Hoewel grotendeels bebost zijn dit de laatste overblijfselen van een uitgestrekt heidegebied, het landschap bij uitstek dat onze regio voor honderden jaren heeft vormgegeven, en niet de landbouw. Neem hierbij de aansluiting met de natuurgebieden in Nederland bij en men bekomt een uitgestrekt gebied vol natuur dat veel te weinig in de verf wordt gezet. Een samenwerking van de landbouw met deze prachtige natuur kan misschien resulteren in een mooi 'totaal' landschap. Misschien moet dat een streefdoel zijn.
Een geslaagder, en misschien meer neutraler, kunstproject in onze regio is 'A Giant Scuplture' van Gijs Van Vaerenbergh in de Hoge Mouw te Kasterlee. Dit ingegraven hoofd op het hoogste punt van een zandduin geeft de hele site een bijna mythisch karakter. Het hoofd lijkt wel net ontdekt, terwijl de rest van het lichaam verborgen blijft onder het zand als een relict uit een lang vervlogen tijd. Het velt geen oordeel en kiest geen kant, noch is het afkooksel van elementen uit de regio.
Daar de vorm van de zandduin ook steeds in verandering is, zal ook het zand bepalen hoeveel van het sculptuur zichtbaar is. Ook ver in de toekomst zal het kunstwerk zijn onmiskenbare mythische karakter niet kwijtspelen. Maar ook voor onze kleinsten is dit niet zomaar een ingegraven hoofd. Een opening maakt dat je ook in het hoofd kan. Het is dus tevens een origineel speeltuig.
Dieter Eysermans